Στις 28 Ιουνίου 2014 - 8:30 μ.μ Η Δρ Μαρία Χιδίρογλου θα παρουσιάσει ομιλία με τίτλο «Εικόνες από την αρχαία Κάρυστο. Ιστορίες παλιών και νέων ευρημάτων».
Η ομιλία περιλαμβάνει τρία μέρη και θα πραγματευθεί θέματα από την ιστορία και αρχαιολογία της αρχαίας πόλης-κράτους της Καρύστου, από την Γεωμετρική μέχρι και την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορική περίοδο, με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν κατά την διάρκεια των ανασκαφικών και επιφανειακών ερευνών της ομιλήτριας στη Νότια Εύβοια.
Η ομιλία αυτή πραγματεύεται στοιχεία από την ιστορία και αρχαιολογία της πόλης-κράτους της Καρύστου, από τους γεωμετρικούς μέχρι και τους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους.
Αποτελεί σύνοψη των πορισμάτων της αρχαιολογικής έρευνας που πραγματοποίησε η αρχαιολόγος-ομιλήτρια στην νότια Εύβοια, κατά την διάρκεια της θητείας της (1994-2005) στην ΙΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, καθώς και ως μέλος ιαφόρων Ερευνητικών Προγραμμάτων.
Στην ομιλία θα συμπεριληφθεί μνεία παλαιότερων σημαντικών ερευνών που διενεργήθηκαν στην ίδια περιοχή από ακαδημαϊκούς περιηγητές τον 19ο αιώνα, και από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και μέλη ξένων Αρχαιολογικών Σχολών, όπως της Βρετανικής Σχολής, του Καναδικού Ινστιτούτου και άλλων, έως σήμερα.
Η παρουσίαση χωρίζεται στα ακόλουθα τρία μέρη:
- Α. Αρχαίες πηγές και επιγραφικά ευρήματα.
- Β. Αρχαία οικοδομικά κατάλοιπα οικιστικού και θρησκευτικού χαρακτήρα στην πόλη της Καρύστου και στην επικράτειά της (Καρυστία χώρα).
- Γ. Ανασκαφικά ευρήματα από τα αρχαία νεκροταφεία της Καρύστου.
Α. Οι αναφορές των αρχαίων πηγών και τα επιγραφικά ευρήματα για την πόλη-κράτος της Καρύστου είναι άφθονα. Θα παρουσιαστεί μία επισκόπηση των πηγών και των επιγραφών που αναφέρονται στην πόλη, καθώς και σε θέματα του δημόσιου και ιδιωτικού βίου.
Επιγραφές των κλασικών έως ελληνιστικών χρόνων από την Κάρυστο, καθώς και από άλλες πόλεις του χερσαίου ελλαδικού χώρου, του νησιωτικού Αιγαίου και της Μικράς Ασίας, με μνεία της Καρύστου και Καρυστίων σχετίζονται με πολιτικά, θρησκευτικά και εμπορικά δίκτυα σχέσεων στα οποία μετείχε η Κάρυστος κατά την αρχαιότητα.
Οι επιγραφικές μαρτυρίες είναι διαφωτιστικές ως προς το εύρος των εμπορικών σχέσεων της αρχαίας πόλης κυρίως μέσω των θαλασσίων οδών. Θα παρατεθούν ενδεικτικά παραδείγματα.
Β. Στο δεύτερο μέρος θα παρουσιασθούν πορίσματα από τις ανασκαφές που διενεργήθηκαν στο χώρο του αρχαίου αστικού κέντρου, στις θέσεις Παλαιοχώρα και Κοκκάλοι, καθώς και σε θέσεις της καρυστινής επικράτειας (Καρυστία χώρα).
Ανασκαφές στις θέσεις αυτές στα βόρεια της σύγχρονης πόλης οδήγησαν στην αποκάλυψη οικοδομικών καταλοίπων δημοσίων και ιδιωτικών κτιρίων που χρονολογούνται από τους υστεροκλασικούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Τμήματα οικοδομικών συγκροτημάτων οικιακού χαρακτήρα, τύπου επαύλεων, πρώιμων έως ύστερων ρωμαϊκών χρόνων, έχουν οικοδομηθεί πάνω σε κατάλοιπα κτιρίων προγενέστερων χρόνων, όπως της ελληνιστικής και υστεροκλασικής περιόδου.
Τα αποτελέσματα των επιφανειακών και ανασκαφικών ερευνών στους Κοκκάλους, στα νότια του μεσαιωνικού Κάστρου, προσφέρουν μία αποσπασματική εικόνα από το αρχαίο αστικό κέντρο, καθώς στη θέση αυτή αποκαλύφθηκαν κατάλοιπα οικιών, όπως ενός κτιρίου με τετράγωνο πύργο, η χρήση του οποίου χρονολογείται από τον 4ο αιώνα π.Χ. μέχρι και τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Στη συνέχεια θα παρουσιασθούν με συντομία θέσεις με αρχαία οικοδομικά κατάλοιπα οικιστικών εγκαταστάσεων στην ευρύτερη περιοχή της Καρύστου (Καρυστία χώρα), με σχόλια για την κατασκευή και τη χρήση τους.
Ο αγροτικός χαρακτήρας μερικών από τις εγκαταστάσεις αυτές φανερώνεται μέσα από τη μελέτη των αγροτικών κατασκευών και εργαλείων, όπως των λίθινων πιεστηρίων και μυλόλιθων, που βρέθηκαν στο εσωτερικό τους.
Στην νότια Εύβοια έχουν επίσης εντοπισθεί θέσεις στις οποίες διατηρούνται οχυρώσεις ή οχυρωμένοι οικισμοί, όπως η Φιλάγρα, η Αρχάμπολη, το Θύμι, η Ζαχαριά, το πόλισμα της Γεραιστού και θέσεις με οικοδομικά κατάλοιπα αρχαίων πύργων. Θα παρουσιασθεί συνοπτικά η έρευνα επιλεγμένων θέσεων.
Ιερά της Καρύστου εντοπίζονται σε διάφορες σημαντικές γεωγραφικές θέσεις. Ένα νέο ερευνητικό πρόγραμμα συνεργασίας της ΙΑ΄ ΕΠΚΑ με το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ (VU) έχει ως στόχο την έρευνα του πρώιμου ιερού στην Πλακαρή. Άλλο ιερό, πιθανόν της Αθηνάς, εντοπίζεται στον Πλατανιστό, το ιερό και άσυλο του Ποσειδώνος Γεραιστίου στη Γεραιστό, στο σύγχρονο Καστρί, και ένα πιθανό ιερό του Διός και της Ήρας στην κορυφή της Όχης όπου και το μεταγενέστερο Δρακόσπιτο.
Θα παρουσιασθεί ένας αριθμός κεραμικών και μεταλλικών ευρημάτων από ορισμένες από τις θέσεις αυτές.
Γ. Σημαντικά είναι τα ευρήματα από τις ανασκαφικές έρευνες στα αρχαία νεκροταφεία της Καρύστου. Τα νεκροταφεία αποτελούνται από μικρές, διάσπαρτες ομάδες τάφων στα δυτικά, νότια και έξω από τα όρια της αρχαίας πόλης.
Στο μέρος αυτό θα παρουσιαστούν επιτύμβια γλυπτά από τα νεκροταφεία. Επιτύμβιες στήλες από την Κάρυστο βρίσκονται στο τοπικό Μουσείο, αλλά και σε άλλα Μουσεία, όπως θα δούμε. Ένα σημαντικό παράδειγμα επιτύμβιου έργου που βρέθηκε τον 19ο αιώνα στην Κάρυστο αποτελεί η ανάγλυφη στήλη των μέσων του 5ου αιώνα π.Χ. με παράσταση ώριμου άνδρα. Βρίσκεται σήμερα στη Συλλογή Αρχαιοτήτων του Μουσείου του Βερολίνου.
Στο μέρος αυτό θα παρουσιαστούν επίσης κεραμικά και κοροπλαστικά ευρήματα από τις πρόσφατες (1994-2005) σωστικές ανασκαφές στα νεκροταφεία. Μερικά από τα τέχνεργα από τους τάφους αποτελούν ενδείξεις για τον πλούτο και τους τρόπους κοινωνικής προβολής της άρχουσας τοπικής τάξης.
Όπως φανερώνει η μελέτη των σχετικών κεραμικών ευρημάτων, από την ύστερη αρχαϊκή περίοδο μέχρι τα τέλη των ελληνιστικών χρόνων (6ος -1ος αιώνας π.Χ.), στην τοπική κεραμική της Καρύστου παρατηρούνται επιδράσεις κέντρων όπως η Αθήνα, η Κόρινθος, η Ερέτρια και οι Κυκλάδες.
Από τα συμπεράσματα της παρουσίασης προκύπτει ότι η γεωγραφική θέση της Καρύστου λειτούργησε κατά την αρχαιότητα ως δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ των πόλεων και των κοινοτήτων της Εύβοιας και του χερσαίου ελλαδικού χώρου με το νησιωτικό Αιγαίο και την Μικρά Ασία.
Ο δίαυλος αυτός λειτούργησε μέσα στο πλαίσιο διαφόρων πολιτικών, θρησκευτικών, εμπορικών και οικονομικών θεμάτων της αρχαίας Καρύστου. Το νότιο άκρο της Εύβοιας απετέλεσε πύλη των ναυτικών επιχειρήσεων της Ερέτριας, της Αθήνας, της Σπάρτης και της Μακεδονίας.
Η επικυριαρχία στην νότια Εύβοια σηματοδοτούσε την εγγύηση της επιτυχούς επιβολής της εκάστοτε ηγεμονικής δύναμης του ελλαδικού χώρου στο κεντρικό Αιγαίο.
Ο ρόλος της ευβοϊκής πόλης-κράτους της Καρύστου στο δίκτυο επαφών των αρχαίων ελληνικών πόλεων αναδεικνύεται σαφέστερα μέσα τις επιγραφικές και νομισματικές μαρτυρίες, που φανερώνουν εμπορικές σχέσεις που απλώνονται από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι την Αίγυπτο, καθώς και από την Ρώμη μέχρι την Μικρά Ασία.
Οι παρατηρήσεις αυτές σχετικά με την ιστορία και αρχαιολογία της Νότιας Εύβοιας, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως υπενθύμιση της σημασίας της διαφύλαξης, προστασίας και ασφαλούς ανάδειξης του τοπικού περιβαλλοντικού πλούτου, στον οποίο εντάσσεται και η πολιτιστική κληρονομιά.
Οι περιβαλλοντικές δράσεις μικρών ή μεγαλύτερων ομάδων, με γνώσεις στη στοχοθεσία και γνήσια επιχειρηματολογία, έχουν υπάρξει σημαντικές στο πλαίσιο της προστασίας και ανάδειξης του περιβάλλοντος, αλλά και σε ένα ευρύτερο επίπεδο διαχείρισης.
Με αυτόν ή με παρόμοιους τρόπους και συνεργασίες της αρμόδιας Υπηρεσίας οι μελλοντικές συστηματικές ανασκαφικές έρευνες σε περιοχές με περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, καθώς και ο εμπλουτισμός και η ανανέωση του τοπικού Μουσείου θα είχαν πολλά να προσφέρουν σε επίπεδο τοπικής αειφόρου ανάπτυξης.
Ανάγλυφη επιτύμβια στήλη από την Κάρυστο στη Συλλογή Αρχαιοτήτων του Μουσείου του Βερολίνου, αρ. ευρ. Sk 736. Γύρω στα 440 B.C. Φωτογραφία: Μ. Χιδίρογλου.
Τάφος του πρώιμου 5ου αιώνα π.Χ. Σωστική ανασκαφή της ΙΑ΄ ΕΠΚΑ στην Κάρυστο, το 2003. Φωτογραφία: Αρχείο ΙΑ΄ ΕΠΚΑ & Μαρίας Χιδίρογλου.
Φιλάγρα, Γιαννίτσι. Άποψη της αρχαίας οχύρωσης. Φωτογραφία: Νίκος Σίμος. Αρχείο ΙΑ΄ ΕΠΚΑ & Μαρίας Χιδίρογλου.
Δρ Μαρία Χιδίρογλου
Αρχαιολόγος στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Αρχαιολόγος στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Η Μαρία Χιδίρογλου, είναι αρχαιολόγος στην Αρχαιολογική Υπηρεσία από το 1994 και Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 2012. Από το 1994 έως το 2005 εργάστηκε ως αρχαιολόγος πεδίου στη Νότια Εύβοια και ως υπεύθυνη του τοπικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Είναι μέλος του Ερευνητικού Προγράμματος Συνεργασίας (2010-2015) για τον αρχαιολογικό χώρο της Πλακαρής Καρύστου. Το Πρόγραμμα συνδιοργανώνεται από την ΙΑ΄ ΕΠΚΑ, το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ (VU) και το Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών. Η Μαρία Χιδίρογλου εργάζεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα
Ancient Karystos Revisited.
Stories of old and new finds.
Dr Maria Chidiroglou
Archaeologist
National Archaeological Museum, Athens.
This presentation will concentrate on aspects of the history and archaeology of the ancient city-state of Karystos in Euboea, from the Geometric to the Roman Imperial period. The study stands at the end of an eleven-year period (1994-2005) of field and excavation research in this region by the author as archaeologist of the 11th Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities (IA EPKA) and as member of various joint academic research projects. Due mention of previous research from the 19th century days of early scholars and visitors to Southern Euboea to 20th century survey projects by the British, the Canadian and other Archaeological Schools and Institutes will be made. The presentation will contain three parts titled as follows:
- A. Ancient sources and inscriptional finds.
- B. Habitation and sanctuary sites in the ancient city of Karystos and its territory (Karystia chora).
- C. Excavation finds from the ancient cemeteries of Karystos.
A. Data from the sources and inscriptional finds are plentiful for ancient Karystos. An overview of the ancient sources referring to this Euboean city-state, as well as a number of old and new inscriptional finds presenting aspects of Karystian public issues will be briefly discussed. Inscriptional finds of Classical to Hellenistic times from cities in mainland Greece, the Aegean and Asia Minor, with mention of Karystos and Karystians involved in political, religious or trade institutions and networks of the ancient Greek world are illuminating as to the range of the commercial and maritime relations the city of Karystos and its citizens had developed in these periods and selected examples will be given to underscore this claim.
B. Moving on to finds from excavations, we will briefly present data from the site of the civic centre of Karystos at Palaiochora and Kokkaloi and then of the Karystian territory (ancient Karystia chora). Remains of public and private buildings dated from the late Classical to Roman times have been revealed by a number of excavations at Kokkaloi and Palaiochora to the north of the modern town of Karystos. Parts of large houses or villas of the early to late Roman periods found in Palaiochora have been built on remains of Hellenistic and earlier buildings. The results of surface and excavation research in the area of Kokkaloi to the south of the medieval Castle Rosso offer a fragmentary image of this part of the civic area, where remains of houses of late Classical to Hellenistic times, including one with a square tower were found.
Habitation sites in the chora will be briefly outlined, with comments on their form and rural purpose, as the latter is indicated by the number of agricultural tools and implements, such as stone mills and wine press parts, as well as by the coarse domestic pottery sherds, found in them. Fortified sites, such as Filagra, Archampolis, Thymi, Zacharia, the probably fortified port at Geraistos and a number of towers have been located during surveys in the Karystia chora and a selection of finds from these sites will be presented.
The early sanctuary at Plakari currently under investigation by the a joint Research Program of the VU University of Amsterdam and the Archaeological Service of Euboea (IA EPKA), the sanctuary probably of Athena in Platanistos, the sanctuary-asylum of Poseidon in Geraistos (modern Kastri), and the sacred mountain top of Ochi, where Zeus and Hera may have been worshipped and where the Dragon House was later constructed, represent significant religious sites of the Karystian territory. A number of ceramic and metal finds from these sites will be presented here.
C. Noteworthy finds come from the ancient Karystian cemeteries, which consist of small, dispersed grave groups, some located in the west and south of the ancient city. Sculptural, ceramic and terracotta finds from the cemeteries will be presented in this section. Funerary sculptures from Karystos are housed in the local Museum and in other Museums as well. An outstanding example is the mid 5th century marble stele of a mature man found in Karystos during the 19th century, now housed in the Antikensammlung in Berlin. Some of the Classical to Hellenistic grave stelai as well as a number of fine pottery finds from recent (1994-2005) excavations of cemetery sites can be seen as indications of the wealth and status of the local elite. Artistic relations between Karystos, Athens, Eretria, Corinth and the Cycladic islands are testified in various periods from the late Archaic to the late Hellenistic times, as shown by relative finds.
In conclusion, the significant geographical location of Karystos is shown to have functioned in antiquity as a communication channel between mainland and island cities and communities of the Aegean and Asia Minor, operative on a multi-leveled network of political, religious, commercial and financial relations. The southern tip of Euboea represented the gate of nautical expeditions of Eretria, Athens, Sparta and Macedonia in the Aegean and beyond. Dominance in Southern Euboea often secured a successful outcome of operations of the occasional mainland great-power in the central Aegean region with repercussions reaching farther areas. This meaningful role of the Euboean city-state of Karystos among other Greek mainland and island polities is best shown in the inscriptional, mint, marble and ceramic find records, the study of which reveals that throughout ancient times the range of this city’s relations extended from the Black Sea to Egypt and from Rome to Asia Minor. These historical and archaeological data may serve as a reminder that once the modern local environment is actively protected from future destructive “development” projects primarily on a local administrative initiative level and then on one involving a wider community, ongoing or future systematic excavations and scholarly research of this ancient city and its territory will have a lot to offer, to salvage and preserve.
Curriculum Vitae
Dr. Maria Chidiroglou
Maria Chidiroglou was born in Istanbul, Turkey. She is an archaeologist of the Greek Archaeological Service ever since 1994. She graduated from the Department of History and Archaeology of the University of Athens in 1986, attended archaeological pre-master summer seminars in the University of London (1986-1990) and she holds a Ph.D. degree from the University of Athens in 2012. Her Ph.D. thesis “Ancient Karystia – A contribution to the history and archaeology of the region from Geometric to Roman Imperial times” includes data gathered from salvage excavations and survey work she conducted in southern Euboea in the years from 1994 to 2005.
In the years from 1990 to 2005 she participated in excavations and surveys undertaken by the Greek Archaeological Service in Eurytania and Boeotia as well as in excavations by Foreign Archaeological Schools, such as the American School of Classical Studies in Panakton on the Attic-Boeotian border. From 1994 to 2005 she worked in the Archaeological Service of Euboea as field archaeologist for the southern part of the island as well as curator of the small local Museum, which was partly renovated in 2000.
From 2005 to 2010 she worked in the Department of Archaeological Sites, Monuments and Archaeological Research of the Hellenic Ministry of Culture and as of 2010 she works in the National Archaeological Museum in Athens. She has participated (2005-2013) in a number of Archaeological Research Programs in Southern Euboea and she is currently a member of the Research Program for the site of Plakari, Karystos (2010-2015), jointly organized by the Archaeological Service of Euboea, the VU University of Amsterdam and the Netherlands Institute of Athens.
She has presented papers in Greek, English and French in a number of Greek and International Archaeological Conferences in Greece and abroad (Italy, France, Turkey and Austria) and published articles in journals and Conference Proceedings on archaeological finds and subjects of Euboea. She has a daughter named Christina.
