Προορισμός μας η Κάρυστος, έδρα του Δήμου Καρύστου, με τους 6.000 περίπου μόνιμους κατοίκους, από τους συνολικά 12.180 που ζουν σ’ όλα τα χωριά και τους οικισμούς του Δήμου.
Η Κάρυστος, τέταρτη σημαντικότερη πόλη της Εύβοιας, κατά την αρχαιότητα, σύμφωνα με τη μυθολογία, πήρε το όνομά της από τον Κάρυστο, γιο του Κένταυρου Χείρωνα, που θεωρείται ο ιδρυτής της. Σύμφωνα με άλλη άποψη, το πήρε από τα «κάρυα» -τους καρπούς της καστανιάς που φυτρώνει στις απόκρημνες πλαγιές του όρους Οχη (η ψηλότερη κορυφή του φτάνει τα 1.398 μ.), ενώ μια τρίτη εκδοχή ετυμολογείται από το ρήμα «καρύσσω» δηλαδή «κηρύσσω», υπόθεση η οποία ενισχύεται από την απεικόνιση του κόκορα στα αρχαία νομίσματα καρυστινής κοπής.
Η γεωγραφική της θέση, στο νοτιότερο άκρο της Εύβοιας, υπήρξε καθοριστικός παράγοντας για την ανάπτυξή της καθώς ήταν σταυροδρόμι από τον ελλαδικό κορμό προς το νησιωτικό Αιγαίο και την Ανατολή. Τα πρώτα δείγματα ανθρώπινου πολιτισμού στην περιοχή χρονολογούνται στη Νεολιθική εποχή (4000-2000 π.Χ.), κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους από τα λατομεία της, ιδιοκτησίας του εκάστοτε Ρωμαίου Αυτοκράτορα, εξορυσσόταν το φημισμένο μάρμαρο cipollino, ενώ κατά του Νεότερους χρόνους την κατέκτησαν Φράγκοι, Λομβαρδοί, Ενετοί και Τούρκοι.
Η Κάρυστος σήμερα
Στις μέρες μας, η Κάρυστος έχει μοντέρνο ρυμοτομικό σχέδιο, όπου ακόμα και όταν έγιναν τροποποιήσεις και επεκτάσεις στο σχέδιο της πόλης, ακολουθείται έως σήμερα το ιπποδάμειο σύστημα. Πλατείες και νεοκλασικά κτίρια, με ευρείς δρόμους και πλατείες έγιναν βάσει σχεδίου και κατόπιν παραγγελίας του βασιλιά της Ελλάδας Οθωνα από τον Βαυαρό μηχανικό Μπίρμπαχ. Προς τιμήν του Οθωνα, η όμορφη κωμόπολη πήρε το 1848 την ονομασία «Οθωνόπολις», ενώ σε Κάρυστο μετονομάστηκε το 1862.
Στο ανατολικό άκρο του λιμανιού της, την προσοχή κλέβει το παλαιό φρούριο Μπούρτζι, το οποίο εκτιμάται ότι χτίστηκε στα μέσα του 13ου αιώνα από Ενετούς. Στα δε μελλοντικά σχέδια, όπως εξηγεί στο «ΕτΚ» η αρχαιολόγος και τμηματάρχης Εφορίας Αρχαιοτήτων Ευβοίας Φανή Σταυρουλάκη, είναι να φιλοξενηθεί στο εσωτερικό του έκθεση για τη Μεσαιωνική Κάρυστο.
Απέναντι από το Μπούρτζι, βρίσκεται το Γιοκάλειο Ιδρυμα, που μεταξύ άλλων, στεγάζει το αρχαιολογικό μουσείο και τη βιβλιοθήκη με τους 11.000 τόμους. Περιπλανηθείτε στους δρόμους της κωμόπολης, στην παραλιακή και στα δρομάκια, κάντε στάση στην πλατεία, πιο πάνω το δημαρχείο στεγάζεται σε μεγαλοπρεπές κτίριο των αρχών του 20ου αιώνα, εκεί και ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου. Στο κέντρο της Καρύστου, στη συμβολή των οδών Σαχτούρη και Θεοχάρη Κότσικα, εντός φραγμένου οικοπέδου, σώζονται τα κατώτερα τμήματα της ανωδομής και ορισμένα αρχιτεκτονικά μέλη Μαυσωλείου επιφανούς Ρωμαίου αξιωματούχου, ίσως ενός επιβλέποντος τα αυτοκρατορικά λατομεία του Καρύστιου μαρμάρου.
Η Κάρυστος, πέραν όλων, συνδυάζει άριστα τη θάλασσα (σ.σ. οργανωμένες παραλίες με καταγάλανα νερά θα βρείτε και μέσα στην πόλη) και το βουνό, την ξεκούραση, την χαλαρωτική βόλτα στον παραλιακό της δρόμο, με τα πόδια ή με άμαξα, τον πολιτισμό, τις φυσικές ομορφιές του τόπου, τις καταδύσεις, την πεζοπορία, τις θαλάσσιες αποδράσεις στο σύμπλεγμα των Πεταλιών μέχρι την Ανδρο!
Καστέλο Ρόσο
Σε απόσταση 4 περίπου χλμ. από το κέντρο της Καρύστου, μεταξύ των χωριών Γραμπιάς και Μύλων, δεσπόζει το μεσαιωνικό Καστέλο Ρόσο (Κοκκινόκαστρο), χτισμένο πάνω στις βυζαντινές βάσεις, κατά μια εκδοχή, από το βαρόνο Ραβανό Δαλεκαρτσέρι, μεταξύ 1209 - 1216.
Καταλήφθηκε από τους Φράγκους, αγοράστηκε από τους Ενετούς, στην οθωμανική περίοδο (1470-1830), οχυρώθηκε από τους Τούρκους ενώ την περίοδο της Επανάστασης του 1821 δόθηκαν πολλές μάχες για την άλωσή του.
Το κάστρο άνοιξε τις πόρτες του στους Ελληνες μετά την απελευθέρωση, το 1833. Το ονομάζουν και Monte Folli, λόγω το ότι το ‘δέρνουν’ οι άνεμοι. Η είσοδος είναι ελεύθερη, χρειάζεται δε προσοχή κατά την παραμονή σας στο Καστέλο, στην κορυφή του οποίου, είναι το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Η θέα από εκεί πάνω είναι μοναδική προς κάθε κατεύθυνση του ορίζοντα!
Πλατανιστός
Είναι το πρώτο, το νοτιότερο και μεγαλύτερο από τα χωριά του Καβοντόρο που θα συναντήσετε αφήνοντας την Κάρυστο (25 χλμ.). Απαρτίζεται από τους οικισμούς Μουρτιά, Μαστρογιαννέϊκα, Πανωχώρι και Πηδουλέικα.
Πράσινος τόπος γεμάτος πλατάνια, τρεχούμενα νερά, πηγές, πέτρινα γεφύρια, ένας παραδοσιακός νερόμυλος στο Πανωχώρι, ειδυλλιακή περιοχή. Δραστήριο χωριό, «διοργανώνουμε διήμερο πανηγύρι, κοντά στον Δεκαπενταύγουστο, με τη συμμετοχή καλλιτεχνών, προσελκύοντας τουλάχιστον 2.000 άτομα» αναφέρουν στο «ΕτΚ» ο πρόεδρος της κοινότητας Γιώργος Παπαχρήστου και ο πρόεδρος του Συλλόγου Πλατανιστιωτών «Η Γεραιστός» Θόδωρος Μπερέτης, προσθέτοντας ότι, διοργανώνουν και river party με dj, τον Αύγουστο, με στόχο να φέρουν κοντά τη νεολαία.
Για τους φυσιολάτρες, αξίζει η διάσχιση του ρέματος του Πλατανιστού, «από τον καταρράκτη μέχρι το πέτρινο γεφύρι του 1870 είναι περίπου 20 λεπτά περπάτημα» εξηγούν οι δυο πρόεδροι, ανατολικά δε του Πλατανιστού, στην τοποθεσία Ελληνικό σώζονται τα ερείπια αρχαίου οικισμού, με αναφορές στο Γεραίστιο Ποσειδώνα.
Φεύγοντας από το Πανωχώρι, στον οικισμό Μαστρογιαννέϊκα, θα συναντήσετε το καφενείο της Πιπίνας, όπου εκτός από καφέ και αναψυκτικά ετοιμάζει και ψητά και ομελέτες, κατόπιν παραγγελίας (τηλ. 22240 23921).
Η σφυριχτή γλώσσα του Αντιά
Στον Αντιά -ή στα Αντιά, όπως συνηθίζουν να λένε ένα από τα χωριά του Κάβο Ντόρο-, σε απόσταση 30 χλμ. από την Κάρυστο, εξακολουθούν να υπάρχουν κάτοικοι που μιλούν τη σφυριχτή γλώσσα.
«Χρησιμοποιούμε τη γλώσσα και τα δόντια, όπου τα δόντια είναι απαραίτητα» εξηγεί στο «ΕτΚ» ο Γιάννης Αποστόλου, ένας από τους 12 εναπομείναντες που ομιλούν τη σφυριχτή γλώσσα του Αντιά, εκ των οποίων οι 6-7 είναι ενεργοί.
Χρησιμοποιούν το παλιό δημοτικό σχολείο του χωριού, ως κέντρο μελέτης της σφυριχτής γλώσσας. Μια γλώσσα, την οποία εξακολουθούν να μελετούν και προσπαθούν να την καταγράψουν γλωσσολόγοι.
«Η σφυριχτή γλώσσα καλύπτει αποστάσεις, τουλάχιστον 3-4 χλμ.» λέει ο κ. Αποστόλου, προσθέτοντας, ότι γίνονται προσπάθειες για τη διατήρηση της γλώσσας, «εάν δεν διδαχθεί θα εξαφανιστεί» συμπληρώνει.
«ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΕΙ ΔΙΑΚΟΠΕΣ» πρόκειται για δίωρο πρόγραμμα για παιδιά που θα ‘τρέχει’ για δεύτερη χρονιά, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καρύστου, με πρωτοβουλία της αρχαιολόγου και τμηματάρχη Εφορίας Αρχαιοτήτων Ευβοίας Φανής Σταυρουλάκη. Το εν λόγω πρόγραμμα, το οποίο θα είναι δίγλωσσο (ελληνικά και αγγλικά) θα πραγματοποιείται κάθε Σάββατο και Κυριακή, Ιούλιο και Αύγουστο, και θα περιλαμβάνει αφήγηση παραμυθιού, κατασκευές με πηλό, ζωγραφιές, κεραμικό εργαστήριο, κυνήγι χαμένου θησαυρού στο Μπούρτζι.
Info
-Πώς θα πάτε: Ακτοπλοϊκώς από Ραφήνα (30 χλμ. από Αθήνα, 10 χλμ. από το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος») για Μαρμάρι, με καθημερινά δρομολόγια από το πρωί μέχρι το βράδυ, και συχνότητα 2-4, ανάλογα την ημέρα και την εποχή. Διάρκεια ταξιδιού 1 ώρα, κόστος εισιτηρίου 9 ευρώ/άτομο, 21 ευρώ/όχημα. Το Μαρμάρι απέχει 13 χλμ. από την Κάρυστο. Επίσης, ακτοπλοϊκώς από το πορθμείο Αγίας Μαρίνας (32 χλμ. από Αθήνα, 19 χλμ. από αεροδρόμιο ) για το λιμάνι των Ν. Στυρών με 7 δρομολόγια καθημερινά, 9 την Κυριακή. Διάρκεια ταξιδιού 45 λεπτά, κόστος εισιτηρίου 4,10 ευρώ/άτομο, 15,10 ευρώ/όχημα. Τα Νέα Στύρα απέχουν 36 χλμ. από την Κάρυστο. Οδικώς, μέσω Χαλκίδας για Κάρυστο (118 χλμ.) διαδρομή διάρκειας περίπου δυο ωρών.
-Χρήσιμα τηλέφωνα: Λιμεναρχείο Ραφήνας 22943 21201, Πρακτορεία στη Ραφήνα 22940 28888, 22900, Λιμενικός σταθμός Μαρμαρίου 22240 31222, Πρακτορείο στο Μαρμάρι 22240 32340, Λιμενικός σταθμός Νέων Στύρων 22240 41266, Κοινοπραξία πλοίων Στύρων – Αγίας Μαρίνας 22240 41166, 41079 (Νέα Στύρα), 22940 63888, 64400 (Αγία Μαρίνα).
-Πού θα μείνετε: Τόσο στην Κάρυστο όσο και στη γύρω περιοχή, και στο Μαρμάρι, θα βρείτε μικρές οικογενειακές ξενοδοχειακές μονάδες, ενοικιαζόμενα στούντιο και δωμάτια με ανέσεις και θέα στο γαλάζιο της θάλασσας. Η περιοχή διαθέτει 2900 κλίνες (1000 στην Κάρυστο, 1000 στα Στύρα, 900 στο Μαρμάρι).
Tips
-Αρχαιολογικό Μουσείο: Στεγάζεται στο Γιοκάλειο Ιδρυμα και εκτίθενται ευρήματα από τα Δρακόσπιτα της Οχης και των Στύρων, το ναό του Ποσειδώνα της αρχαίας Γεραιστού (Καστρί), από την περιοχή της αρχαίας Καρυστίας με γλυπτά, επιτύμβια ανάγλυφα, κεραμικά, πήλινα ειδώλια, νομίσματα (ο αλέκτορας (κήρυξ-κάρυξ) ήταν τυπωμένος στα νομίσματα της Καρύστου, και ο κόκορας «λαλούν» είναι σύμβολο της πόλης). Ωρες λειτουργίας, 08.30 – 16.00, εκτός Τρίτης (τηλ. 22240 29218).
-Μαρμάρι: Το ψαροχώρι που ‘πιάνει’ το φεριμπότ από Ραφήνα, με ικανοποιητική υποδομή, σημείο δε αναφοράς αποτελεί το σύμπλεγμα των νήσων Πεταλιών που βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από τον κόλπο του Μαρμαρίου (διοργανώνονται ημερήσιες εκδρομές), και οι παραλίες όπως η Μεγάλη Αμμος που την προτιμούν οι σέρφερ κ.ά. Υπάρχει και λαογραφική συλλογή.
-Καφηρέας: Κάβο ντόρος ή Καφηρέας είναι το ακρωτήρι της Εύβοιας στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού. Τα όρια ορίζονται από την τοποθεσία «Τσολιάς» (12 χλμ. ανατολικά της Καρύστου) και φθάνουν ως την περιοχή του οικισμού Σχίζαλη, όπου καταλήγουν στο Βόρειο Αιγαίο.
-Τοπικά προϊόντα/γεύσεις: Ντόπιο κατσίκι και αρνί Καρύστου, φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, πικάντικο βαρελίσιο τυρί, κρασί από την τοπική ποικιλία Σαββατιανό, λιαστό αλλά και Μαλαγουζιά, Αγιωργίτικο κ.ά. (σ.σ. σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνεταιρισμού Καρύστου Γιώργο Σαραβάνο «παράγουμε 1000 τόνους ετησίως, εκ των οποίων το 40% πάει για εμφιάλωση και το υπόλοιπο ως πρώτη ύλη για μούστο και σταφύλι για τσίπουρο»), εκλεκτό μέλι (ανθόμελο ή μαγιάτικο, θυμαρίσιο, κισούρι ή ερείκη) όπου γίνονται προσπάθειες για να αναγνωριστεί ως ΠΟΠ όπως λέει στο «ΕτΚ» ο μελισσοκόμος Κώστας Τσαπέπας, μυρωδικά βότανα, ντόπια ζυμαρικά (κουρκουμπίνες) μικρά κομμάτια από ζυμάρι που βράζονται και καίγονται σε κατσικίσιο βούτυρο ή λάδι, πίτες με χόρτα ή τροπιτάρια με ντόπιο τυρί, γκουρμέ γεύσεις με την υπογραφή του σεφ Γιάννη Μπαξεβάνη βασισμένες στα τοπικά προϊόντα κ.ά.
